15- هوش عاطفی- قسمت سوم

وقتي با کسی اصطکاک و مشکل داریم، چنان افکار ناشی از رنجش، حسادت و تنفر بر ما چیره می‌شوند و ما را درگیر حالات عاطفی و هیجانی خصومت‌آمیز می‌کنند، که فقط به منافع خودمان فکر می‌کنیم و تقریباً نمی‌توانیم به هیچ‌چیز دیگری فکر کنیم. در این حالت، میدان دید ما به شدت کاهش پیدا می‌کند و ما شخصی را که با او مشکل داریم تنها مسئول همه‌ي مشکلات و رنج‌های‌ خودمان تلقی می‌کنیم.

اگر جلوی افکار مخرب و منفی را در ذهنمان نگیریم، ابتدا احساس منفی به یک فکر ناخودآگاه و از آنجا به یک رفتار واکنشی و مخرب تبديل می‌شود که شاید جبران‌پذير نباشد. در چنین حالات هیجانی، معمولاً خود همین احساسات هستند که باعث عذاب درونی ما می‌شوند، نه شخصی که با او درگیری فکری داریم. در این شرایط، معمولاً به جای تمرکز روی معایب خودمان، كمبودها و نقاط ضعف آن فرد را به شكل اغراق‌آمیزی بزرگ‌تر و بیشتر جلوه می‌دهیم، كه این یک نوع خودفریبی است.

اما واقعاً چه چیزی باعث خودفریبی در ما می‌شود و اجازه نمی‌دهد حقیقت را همان‌طور که هست، ببینیم؟

شاید همه‌ي ما اين عبارت را شنيده باشیم: «شيطان مرا گول زد و به اين كار وادارم كرد». اما در واقع، اين پديده به شيوه‌ي عملكرد مغز ما بستگي دارد. ما همواره به دنبال ارضاي تمايلات برآورده‌نشده در خودمان هستيم و همين مکانیزم در ساختار مغز است، که موجب مي‌شود مثلاً احساس گرسنگي، تشنگی، يا ميل جنسي به ما دست دهد.

مغز مكانيزمي قوي دارد، كه به‌خصوص براي تنازع بقا، يعني تلاش براي ادامه‌ي حيات مادي كاربرد دارد. همين مكانيزم در مغز است که ما را به ارضاي تمايلات آنی وامي دارد.

به آن جزء از وجود، که ما را به پافشاري در ارضاي تمايلات آني و خودخواهانه وادار می‌کند و باعث می‌شود به حقوق دیگران تجاوز کنیم، اصطلاحاً نفس اماره (Imperious self) گفته می‌شود، که عامل بروز غرور، خشم، حسادت ،کینه و هیجانات منفی در ماست. تحت تأثير هيجانات شديد ايد، يا انگيزش‌هاي نفس اماره، عقل و اراده و قدرت تشخيص و تميز ما مختل مي‌شود. هيجانات عاطفي، ديدمان را نسبت به وقايع محدود مي‌كند و عملكردمان بيش از آنكه بر پايه‌ي عقل باشد، بر پايه‌ي غرايز است.

این نفس مي‌خواهد که ما فقط به فکر منافع شخصی خودمان باشیم و برخلاف اصول اخلاقی و معنوي صحیح عمل كنيم. نفس اماره در انسان مجموع‌ افکار، نیات، امیال و رفتارهایی است که برای خود ما و دیگران مضر است. نفس اماره در روان هر انسان به‌صورت یک انرژی منفی و مضر برای روح، به‌طور پیوسته تولید می‌شود.

ما غالباً تحت امر نفس اماره‌ي خودمان هستیم و وقتی با کسی مشکلی داریم، با انگیزه‌ها و اغراض عجیب، و خصمانه، آن فرد را مقصر و متهم اصلی ماجرا قلمداد می‌کنیم و در حضور دیگران تهمت‌های ناروایی را به آن شخص نسبت می‌دهیم و در هر فرصتی از او بدگویی می‌کنیم.

اگر شما اراده‌اي قوي داشته باشيد، نفس اماره‌تان هم اراده‌ي قوي دارد. اگر شما باهوش باشيد، او هم بسيار باهوش است. اگر مبتكر هستيد، بدانيد كه او هم ابتكارهاي خاص خودش را دارد. اگر بخواهيد برای مبارزه با نفس اماره از اصول اخلاقي استفاده كنيد، او هم سعي مي‌كند همان اصول را بر عليه شما به‌كار ببرد.

خلاصه اينكه هر يك از توانایي‌ها و صفاتي كه در شما وجود دارند، صرف‌نظر از نحوه‌ي پرورش آنها، مي‌تواند به عنوان يكي از ابزارهای بالقوه‌ي نفس اماره هم عمل كند. از این نقطه‌نظر، مي‌توانيم نفس اماره را قوی‌ترین دشمن خودمان بدانيم. بنابراین، شناخت نفس اماره اهمیت خاصی پیدا می‌کند. اما چگونه می‌شود خصوصیات نفس اماره را تشخیص داد؟ چگونه می‌توانیم چهره‌های مختلف او را در نیات، افکار و اعمالمان شناسایی کنیم؟

اینستاگرام در جستجوی هوش اخلاقی:

https://www.instagram.com/p/CTMaFNijQ7I/?utm_medium=copy_link

از طریق آدرس ایمیل زیر با ما در ارتباط باشید:
[email protected]