35- روانشناسی شناختی

اپیزود سی و پنجم

نگرش روان‌شناسی شناختی

فلاسفه از دیرباز به فرآیندهای شناختی توجه نشان می‌‌دادند. اما اولین تحقیقات علمی در زمینه‌‌ی فرآیندهای شناختی ذهن، در اواخر قرن نوزدهم توسط ویلهلم وونت انجام گرفت. در سال 1920 و با ظهور نظریه‌‌ی رفتارگرایی، فرآیندهای شناختی ذهن کنار گذاشته شدند و رفتارهای انسان صرفاً بر مبنای الگوی محرک-واکنش تعریف شد. سی سال بعد، یعنی در دهه‌‌ی 1950، با پیشرفت تکنولوژی و پیدایش کامپیوتر، عملکرد مغز انسان با کامپیوتر مقایسه شد و پرسش‌های تازه‌ای در روان‌شناسی مطرح شد: اینکه اطلاعات چطور در مغز پردازش می‌شوند؟، موضوعات چطور به یاد می‌آیند و آیا شیوه‌‌ی ذخیره‌سازی مطالب در حافظه‌‌ی انسان، مشابه روش ذخیره‌سازی اطلاعات در حافظه‌‌ی کامپیوتر است؟ از آنجا که نظریه‌‌ی رفتارگرایی نمی‌توانست با استفاده از نگرش محرک-واکنش به این سئوالات پاسخ دهد، تدریجاً اعتبارش را از دست داد و فرایندهای مربوط به ذهن بار دیگر در قالب اصطلاحات ملموس در علم کامپیوتر و نگرش جدید روان‌شناسی شناختی، مورد توجه قرار گرفتند و اهمیت یافتند. 

روان‌شناسی شناختی علمی است که روی فرایند پردازش اطلاعات در ذهن مطالعه و تحقیق می‌کند. این علم هم مانند علم روان‌کاوی، به فرایندهای درونی ذهن انسان توجه دارد اما برخلاف نگرش روان‌کاوی، که بر امیال، نیازها و تعارضات نهفته در ضمیر ناخودآگاه می‌‌پردازد، روان‌شناسی شناختی به عواملی مانند توجه، ادراک، حافظه، زبان، خلاقیت، حل مسئله، هیجانات و سایر مواردی توجه دارد که در پردازش اطلاعات در ذهن دخالت مستقیم دارند و بر فرآیند شناخت تأثیر می‌گذارند. تحقیقات روان‌شناختی نشان می‌دهند که شدت گرفتن هیجانات منفی، به‌طور سیستماتیک عوامل شناختی مانند توجه و حافظه را دچار سو‌گیری شناختی می‌کند، که پیامد آن، تحریف ذهنی ما در تفسیر یک رویداد عینی است. هر نوع سوگیری و اختلال در فرآیند شناخت، منجر به محدودیت وسعت دید ما در بررسی همه‌جانبه‌‌ی مسائل و حل آنها در زندگی روزمره می‌شود.

در فرآیند شناخت، ما با زنجیره‌‌ی پیوسته‌ای از علت و معلول‌ها و عواملی مواجه هستیم که روی یکدیگر تأثیر می‌گذارند. مثلاً هیجانات و عواطف منفی، وضعیت خلقی ما را تغییر می‌دهند و در نتیجه خلق و خوی ما را منفی می‌کنند. خلق و خوی منفی به نوبه‌ی خود، توجه ما را نسبت به مسئله‌ای که لازم است به‌طور عقلانی روی آن تمرکز کنیم، کاهش می‌دهد. طبیعتاً در چنین شرایطی دیگر نخواهیم توانست مسئله را به‌صورت منطقی و به کمک عقل سلیم تحلیل و حل و فصل کنیم. خطر و پیامد آن، اشتباه در قضاوت و متعاقباً خطا در تصمیم‌گیری درست خواهد بود.

آدرس اینستاگرام:

https://instagram.com/ethicalintelligence?igshid=YmMyMTA2M2Y=

از طریق آدرس ایمیل زیر با ما در ارتباط باشید:

[email protected]

برای مطالعه بیشتر به وب سایت زیر مراجعه فرمایید:

www.metisblog.com