31- ماهیت انسان- قسمت ششم

بسیاری از روان‌پزشکان، جامعه‌‌ستيزي را يك صفت منفی اخلاقی مي‌دانند و از اين نام برای توصیف افراد مشکل‌ساز و بعضاً شرور استفاده مي‌كنند. اما امروزه اين اختلال تعريف علمي پیدا کرده است. مهم‌ترین ويژگي آن، فقدان حس دلسوزی و همدردی با ديگران و نداشتن عذاب وجدان و احساس گناه پس از انجام يك کار خلاف و غيراخلاقي است. كساني که مبتلا به این نوع اختلال روانی هستند، مي‌توانند بي‌رحمانه ديگران را آزار بدهند. 

خیلی‌ها در ظاهر هیچ علامتي از انواع اختلالات روانی ندارند. اما آیا تضمینی وجود دارد که چنانچه همين افراد در موضع قدرت قرار بگیرند، مانند گذشته هنجارهای اجتماعی را رعایت کنند؟

اگر سرشت و ماهیت همه‌ي انسان‌ها مشابه يكديگر است، پس چرا اشخاص در موقعیت های یکسان رفتارهای مختلفي از خودشان  بروز می‌دهند؟

 چرا وضعيت فاجعه برای بعضی‌ها فرصت خوبی برای از خودگذشتگی و فداکاری است، در حالي كه بعضي ديگر نه‌تنها حس همدردی و دلسوزی ندارند، بلکه برعکس، رفتارهای آزاردهنده از خود نشان می‌دهند و از اعمال ناشایست‌شان هم احساس پشیمانی نمي‌كنند و عذاب وجدان ندارند.

دانش امروز، متأثر از نظریه‌ي تکامل داروین، بر این باور است که رفتار نوع بشر به رفتار حیوانات شبيه است و انسان‌ها هم مانند حيوانات، در اغلب مواقع تحت کنترل اميال، انگیزش‌ها و نیازهايشان عمل می‌کنند. البته در دهه‌های گذشته، رفتارشناسان كوشيده‌اند استدلال کنند که رفتار طبیعی و متعادل انسان‌ها، صلح آمیز، هماهنگ و نوع‌دوستانه است. اما بخش عمده‌ای از تاریخ بشر، مملو از ضرب و جرح، طمع، ظلم، و جنگ‌های خونین است. لذا چطور مي‌توان رفتارهای جامعه‌ستیز و غیراخلاقی بشر را توضیح داد؟ آیا منشأ چنین رفتارهای ناهنجاری در نوع بشر و حیوانات یکی است؟

از نگاه تکامل، مغز حیوانات طوری برنامه‌ریزی شده که به‌محض اینکه احساس كنند خواسته‌هاي غریزی و حیاتی‌شان مانند خوراک، محدوده‌ي قلمرو، جفتگيري و توليد نسل در معرض خطر است، انگیزه‌ي جنگ یا گریز در آنها فعال مي‌شود. در واقع، هدف اصلی حیوانات تنازع بقا و دفع خطر از خواسته‌های غریزی‌شان است و از طريق جنگ یا گریز اين عمل را انجام می‌دهند. بنابراين اعمال آنها برآمده از شهوت ويران‌سازي نیست، بلکه در راستای حفظ بقا و از نوع دفاعی است و به‌محض اينكه خطر برطرف شود و نیازهايشان تأمین شوند، در‌ آنها پرخاشجویی و معادل‌های هيجانی‌اش ناپدید می‌شوند.

اما طبیعت و ماهیت انسان دارای ساختار دوبُعدی است. یک بُعد انسان نفسانی‌حیوانی است و منشأ زمینی دارد و بُعد دیگرش روحانی‌انسانی است، که منشأ ملکوتی و آسمانی دارد و مقدر است که انسان از سطح نفسانی‌حیوانی، یا بشری‌اش، به مقام والای انسانیت تحول پیدا کند.

بُعد بشری انسان هم مانند حیوانات، طوری برنامه‌ریزی شده است تا چنانچه خواسته‌های حیاتی و غریزی‌اش مورد تهديد قرار گيرد، به وسيله‌ي جنگ یا گریز واکنش نشان دهد. سیستم عصبی مغز حیوانات و نوع بشر در مقابله با تهدید، تقریباً مشابه يكديگر عمل مي‌كنند. اما واکنش نوع بشر در مقابله با تهدید، بسیار فراتر از پرخاشگری در حیوانات است. چنانچه ساختار «دوبُعدی» انسان از تعادل خارج شود، صفات حیوانات درنده در او قوي می‌شوند و به‌تدریج روانش را کاملاً تحت تسلط خود درمي‌آورند. به اين ترتيب، مسئله‌ي اختلالات روانی در انسان را باید در زمینه‌ي کلی‌تري بررسی کرد. 

آدرس اینستاگرام:

https://www.instagram.com/tv/Cg3nla5rWHp/?igshid=YmMyMTA2M2Y=

از طریق آدرس ایمیل زیر با ما در ارتباط باشید:

[email protected]

برای مطالعه بیشتر به وب سایت زیر مراجعه فرمایید:

https://www.metisblog.com